Leczenie onkologiczne, obejmujące chemioterapię, radioterapię, immunoterapię czy terapie celowane, wiąże się z wieloma działaniami niepożądanymi, w tym toksycznościami skórnymi. Zmiany skórne są częstym skutkiem ubocznym terapii onkologicznych, pojawiając się najczęściej już w pierwszych tygodniach leczenia, ale także po jego zakończeniu.
Przyczyny toksyczności skórnych
Skóra pacjentów onkologicznych jest szczególnie narażona na uszkodzenia w wyniku stosowania różnych form terapii. Radioterapia, polegająca na napromienianiu tkanek nowotworowych, może prowadzić do odczynów popromiennych. Promieniowanie jonizujące, choć skuteczne w niszczeniu komórek nowotworowych, uszkadza również zdrowe tkanki, w tym skórę. Zmiany skórne, takie jak rumień, złuszczanie czy owrzodzenia, mogą stanowić poważne wyzwanie, zwłaszcza w przypadku terapii łączonej z leczeniem systemowym.
Odczyny popromienne występują najczęściej w 3-4 tygodniu leczenia radioterapią, a ich nasilenie zależy od intensywności leczenia. Właściwa pielęgnacja skóry, zapoczątkowana przed rozpoczęciem leczenia, może znacznie zmniejszyć ryzyko powstawania poważnych odczynów popromiennych. Skóra staje się wówczas szczególnie wrażliwa i wymaga zastosowania łagodnych preparatów myjących o pH zbliżonym do naturalnego pH skóry, aby uniknąć podrażnień.
Profilaktyka i kondycjonowanie skóry przed leczeniem
Aby zminimalizować ryzyko powikłań skórnych, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie skóry przed rozpoczęciem leczenia. Pielęgnacja powinna rozpocząć się co najmniej dwa tygodnie przed rozpoczęciem terapii. Stosowanie preparatów emolientowych wspierających regenerację skóry pomaga w odbudowie jej bariery ochronnej. Wskazane jest również regularne stosowanie preparatów, które zawierają aktywne składniki wspierające mikrobiom skóry, takie jak alantoina, pantenol czy ekstrakt z aloesu.
W przypadku bardziej zaawansowanych odczynów popromiennych, takich jak owrzodzenia czy głębokie uszkodzenia skóry, konieczne może być zastosowanie specjalistycznych preparatów leczniczych. W takim przypadku należy skorzystać z opatrunków ze srebrem lub preparatów z poliheksamidem, które działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Znaczenie pielęgnacji skóry zgodnej z wytycznymi ISKIMO
Pielęgnacja skóry pacjentów onkologicznych oparta na zaleceniach ISKIMO, takich jak łagodne oczyszczanie, nawilżanie i ochrona przeciwsłoneczna, stanowi fundament poprawy jakości życia chorych. Regularne stosowanie tych procedur może nie tylko zapobiec poważnym toksycznościom skórnym, ale także wspomóc proces leczenia, umożliwiając pacjentom kontynuowanie terapii w komfortowych warunkach.
Więcej na temat toksyczności skórnych znajdziesz w artykule dr hab. n. med. Magdaleny Ciążyńskiej: https://www.eksperciozdrowiu.pl/toksycznosci-skorne-pod-kontrola/
a Dr hab. n. med. Dorota Kiprian przygotowała materiał na temat dbania o skórę w trakcie leczenia napromienianiem: https://www.eksperciozdrowiu.pl/skora-a-radioterapia/